Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin merkezi Urumçi’de karantina altında olduğu iddia edilen apartmanda çıkan yangında, 10 kişinin hayatını kaybetmesinin ardından Kovid-19 tedbirlerine yönelik protesto ve tepkiler ülke genelinde artıyor.
Ülkenin en büyük şehri Şanghay’da dün gece, yangında hayatını kaybedenleri anmak ve karantina siyasetini protesto etmek için Anfu semtinde Orta Urumçi Caddesi’nde toplanan kalabalığa polis müdahale etti.
Sosyal medyada yayılan videolarda caddede toplanan yaklaşık 300 göstericinin kaldırımda mumlar yakarak yangın kurbanlarını andığı, Kovid-19 politikasını eleştiren ve ifade özgürlüğünü savunan sloganlar attığı gözlendi.
Gösteriyi izleyen Hollanda gazetesi “Trouw”un Şanghay’daki muhabiri Eva Rammeloo, Twitter’daki paylaşımında, protestocuların ellerinde boş beyaz kağıtlar taşıdığını, “Üzerine hiçbir şey yazmamıza gerek yok. Bu halkın devriminin bir sembolü.” ifadelerini kullandığını aktardı.
Videolarda göstericilerin, yangının meydana geldiği Urumçi şehrinin adının yazılı olduğu tabelanın etrafındaki parkta toplanan göstericiler, “Özgürlük istiyoruz”, “Karantinaya hayır”, “Sincan’a özgürlük”, “Parti istifa”, “Şi Cinping istifa” sloganları attığı, Çin Ulusal Marşı’nı ve Enternasyonel Marşı’nı söylediği görüldü.
Olay yerine gelen polisin kalabalığa biber gazıyla müdahale ettiği, birtakım göstericilerin gözaltına alındığı bildirildi.
Şanghay dışında ülkedeki çok sayıda üniversite yerleşkesinde yangın kurbanları için anma ve protestolar organize edildi. Jiangsu eyaletindeki Nancing Radyo-Televizyon Yayıncılığı Fakültesindeki anma için yüzlerce öğrencinin yerleşkede toplandığı görüldü.
Urumçi yangınıyla yansılar arttı???????
Urumçi kentinde meydana gelen yangın, Çin genelinde Kovid-19 önlemlerine karşı artan huzursuzluğu reaksiyona dönüştürdü.
Tianşan ilçesindeki apartman kompleksinde 24 Kasım’da bir dairedeki elektrik kaçağından çıktığı sanılan yangında 10 kişi hayatını kaybetmiş, 9 kişi yaralanmıştı. Apartmanın 15. katında başlayan yangın, 17’nci kata kadar yayılmış, dumanlar 21’inci kata ulaşmıştı.
Yangının çıktığı apartmanda yaşayanların karantina nedeniyle meskenlerini terk edemediği, itfaiye gruplarının metal bariyer ve pürüzlerle çevrili komplekse giremedikleri için yangına vaktinde müdahale edemediğine ait argümanlar, yansıları büyütmüştü.
İtfaiye takımlarının yangını müdahalede gecikmesi, izolasyon bariyerlerinin mahzur olması nedeniyle apartman kompleksinin içine girmeyen itfaiye aracının sıktığı tazyikli suyun binaya erişemediğini gösteren görüntülerin toplumsal medyada yayılması protestolara dönüşen yansılara yol açmıştı.
Sosyal medyada yayılan görüntülerde, halkın mahallî hükümet binasının bulunduğu meydanda toplanarak karantina önlemlerini protesto eden sloganlar attığı, kentin farklı bölgelerinde çok sayıda vatandaşın ellerinde bayraklarla sokaklarda yürüdüğü görülmüştü.
“Karantinayı kaldırın”, “Halka hizmet edin”, “Öleceksek birlikte ölelim!” sloganları atan protestocular, siyasi yetkililere ve sıhhat görevlilerine reaksiyon göstermişti.
Apartman karantinada mıydı?
Yetkililer, düzenledikleri basın toplantısından, apartmanın olduğu bölgenin, “düşük riskli” salgın denetim bölgesi olduğunu, hasebiyle sakinlerin yangın esnasında dışarı çıkabileceğini ileri sürerken toplumsal medya kullanıcıları, salgın denetimine ait bilgi tabanlarında bölgenin hala “yüksek riskli” işaretlendiğini gösteren paylaşımlar yaptı.
Sosyal medyada paylaşılan, yangının çıktığı apartmanın sakinlerine 21 Kasım’da gönderildiği iddia edilen notta, apartmanda pozitif vakalara rastlandığı, vatandaşların 3 gün boyunca evlerinden çıkamayacağı, daire kapılarının mühürleneceğinin bildirildiği görülüyor.
Ayrıca daire kapılarının kollarının çelik tellerle mühürlendiğini gösteren bazı fotoğraflar da paylaşımlarda yer aldı.
Urumçi İtfaiye Şefi Li Vınşıng’ın, ölümlerin, “bazı apartman sakinlerinin yangında kendilerini kurtaracak becerilerinin zayıf olmasından” kaynaklandığını savunan kelamları, toplumsal medyada büyük reaksiyonla karşılanırken “kurbanı suçlayarak sorumluktan kurtulma çabası” olarak kınandı.
Yangınla ilgili paylaşımlar toplumsal medyada sansürlenirken 24 yaşındaki bir bayan, paylaşımları nedeniyle, “dedikodu yaymak” suçlamasıyla gözaltına alındı.
Uygurlar tedirgin
Yangında hayatını kaybedenlerin büyük kısmı Uygur Türkleri olmasına karşın etnik azınlık mensuplarının protestolarda öne çıkmadığı, daha çok Han Çinlilerinin yansılara öncülük ettiği dikkati çekiyor.
Bölgede yaşayan Uygurlar, milletlerarası basın organlarına isimlerini gizleyerek verdikleri demeçlerde, bölgede son yıllarda azınlıklar üzerinde artan baskı nedeniyle maksada konulmaktan çekindiklerini, siyasi yetkililerin ve güvenlik güçlerinin Han Çinlilerinin protestolarına muhakkak seviyede müsamaha gösterdiğini ama kendilerinin hapsedilme ve eğitim kamplarında alıkonulma tasası yaşadıklarını söyledi.
“Şiddet içeren her türlü direnişi bastırın” talimatı
Yerel yetkililer reaksiyonların akabinde Urumçi’deki karantinaların aşamalı olarak kaldırılacağını duyururken kentin de büyük bölümü hala kısmi karantina altında bulunuyor.
Ulusal basında yer alan haberlere göre, Sincan Komünist Partisi Komitesi, Urumçi hükümetine, “sosyal düzenin sağlanması ve Kovid-19 tedbirlerine karşı şiddet içeren her türlü direnişin bastırılması” talimatını verdi.
Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin merkezi Urumçi’de Kovid-19 vakaları nedeniyle 10 Ağustos’tan bu yana kentin farklı bölgelerinde kısmi karantina uygulanıyor. Geçen ay Urumçi ve Sincan’ın başka kentlerinde uzayan karantina süreçlerinin yarattığı problemlerle ilgili şikayetler toplumsal medyaya yansımıştı.
Vatandaşlar, toplumsal medyada yaptıkları paylaşımlarda, ağustos başında ortaya çıkan birtakım olayların akabinde uygulanmaya başlanan karantina önlemlerinin, resmi bir açıklama olmamasına karşın hala devam ettiğini, besin ve muhtaçlık materyallerinin temini ile sıhhat bakımına erişimde büyük külfetler yaşandığını bildirdi. Mahallelerinden ve apartman kompleksinden dışarı çıkamayan vatandaşlar, toplumsal medya paylaşımlarında öfke ve çaresizliklerini lisana getirmişti.
Sosyal paylaşımlarda tepkiler
Urumçi’deki olay, Çin genelinde Kovid-19 tedbirlerine karşı artan huzursuzluğu tepkiye dönüştürdü. Sosyal paylaşım sitesi Weibo’daki çok sayıda kullanıcı, karantina önlemlerinin yol açtığı evvelki insani felaketleri hatırlatan yorumlar yaptı.
Bir kullanıcı, “Önce Guicou’daki otobüs kazası, şimdi de Urumçi’de yangın. Tarih tekerrür ediyor ve bedelini sıradan yoksul insanlar ödüyor.” sözlerini kullandı.
Guicou eyaletinde, 18 Eylül’de zorunlu karantina için başka şehre sevk edilen yolcuları taşıyan otobüsün yaptığı kazada 27 kişi hayatını kaybetmişti.
Başka bir kullanıcı, 200 binden fazla beğeni aldığı görülen paylaşımında, şu ifadelere yer verdi:
“Guicou’da karantina otobüsünde 27 kişi can verdi. Çonçing’de bir kadın karantinada düşük yaptı, Lancou’da gazdan zehirlenen bir çocuk öldü. Çıngdu’da deprem evlerinden çıkmaya çalışan insanlar acil durum çıkışlarının kapatıldığını gördü, Şian’da hastaneye alınmayan bayan, kanlar içinde kapıda bekledi, İç Moğolistan’da gözü yaşlı genç kız, apartmandan atlayan annesine erişemedi ve şimdi bir kez daha Sincan’da karantinadaki insanların yanarak öldüğüne tanıklık ediyoruz.”
“Sıfır vaka” politikası
Kovid-19 salgınında ilk vakaların görüldüğü Çin, vaka sayısı nüfusuna oranla az olmasına ve büyük bölümünün hastalık belirtisi göstermemesine rağmen Çin, “sıfır vaka” olarak isimlendirilen katı salgın denetim önlemlerini uygulamaya devam ediyor.
Kovid-19 hadiselerini ortaya çıktığı yerde bastırmayı ve bulaşma zincirini kesmeyi hedefleyen strateji, karantina, seyahat kısıtlamaları, toplu testler, imalat, ticaret ve hizmetler bölümündeki işletmelerin faaliyetlerinin kısıtlanması yahut kapalı devre sürdürülmesi üzere katı ve geniş ölçekli önlemleri gerektiriyor. Önlemler, hayatın olağan akışına müdahalenin yanında ekonomik maliyeti açısından da tartışmalara yol açıyor.
Dünyanın ülkeleri virüsle belli ahenk içinde yaşamaya, hayatın akışını ve ekonomik faaliyetleri aksatacak denetim önlemlerinden kaçınmaya yönelik stratejileri benimserken Çin, salgının başından beri başvurduğu önlemleri sürdürmekte ısrar ediyor.
